Transactionele Analyse

Wat is Transactionele Analyse (TA)?
TA koppelt een zeer toegankelijke theorie over de ontwikkeling van mensen en systemen aan een uiterst praktische kijk op de mogelijkheden van groei en ontwikkeling. TA is gebaseerd op een humanistisch uitgangspunt, belangrijke kenmerken zijn het belang van het bewustzijn, vrije wil en zelfverwerkelijking. Het gaat in TA steeds om het verwerven van autonomie en daarmee het vergroten van je opties om ander gedrag, andere gedachten en andere gevoelens mogelijk te maken. Als mens ben je OK, kun je denken en veranderen en dat past bij wie ik als coach wil zijn.

Het instrument wat ik vaak gebruik, is het zogenaamde Egogram. Dit Egogram bestaat uit vijf posities, te weten: Structurerende Ouder(SO), Verzorgende Ouder(VO), Volwassene(V), Aangepast Kind(AK) en Vrij Kind(VK). Dit leg ik uit en dan laat ik je zelf een Egogram maken. Ik vraag door op waar de verschillende rollen voor staan, welke effectief zijn in jouw leven en waar je verandering in aan wenst te brengen. Dit brengt zonder uitzondering elke keer weer veel herkenning teweeg en ook de ruimte om ander gedrag, gevoel en gedachten te laten zien en daarmee te werken aan het vergroten van je autonomie. Ik zet dit egogram in bij vraagstukken die gaan over: ik heb moeite met mijn leidinggevende, ik wissel vaak van baan, ik ben onzeker over mijn plek binnen de organisatie tot ik kan niet mezelf zijn in mijn werk.

Daarnaast werk ik ook met de Dramadriehoek, dit helpt je om zicht te krijgen op terugkerende issues in jouw contact met anderen. De verschillende rollen van Aanklager, Redder, Slachtoffer en Omstander zijn niet effectief en ik leer je dat je meerdere opties hebt in een situatie om een negatieve situatie te doorbreken. Dus niet klagen, maar vragen bijvoorbeeld of hulp vragen en je grenzen aangeven.

Facet 5 en Kernkwadranten

Ik gebruik Facet 5 vaak bij de start van een loopbaantraject, de vragenlijst test op een grondige en wetenschappelijk onderbouwde manier de competenties. De vragenlijst maakt onderscheid in de competenties Wilskracht, Energie, Affectie, Beheersing en Emotionaliteit en deze competenties worden samengevat in een familieportret waarvan er in totaal 17 zijn. Vanuit het familieportret wordt de focus verlegd naar wat zijn de sterke kanten, wat zijn de ontwikkelgebieden en hoe vertaalt zich dit in werk. Het rapport geeft mij inzicht in jouw gedrag van de coachee en ik kan je verder bevragen op jouw effectieve gedrag, valkuilen, irritaties en uitdagingen. Het rapport helpt ons samen om inzicht te krijgen in de kernkwadranten en daarmee keuzes in hoe te reageren in situaties waarbij de valkuilen, irritaties en uitdagingen een rol spelen.
Het rapport helpt je ook om zicht te krijgen op drijfveren en functie-elementen die de sleutel vormen tot jouw motivatie en belangstelling. Daarnaast wordt ook beschreven welke elementen jou demotiveren en frustreren.

Als ik het rapport doorgenomen heb, dan geef ik je vaak een aanvullende opdracht om per competentie de kernkwaliteiten te vertalen naar de kernkwadranten en deze door te nemen en te bespreken met minstens vijf mensen in jouw omgeving. Deze opdracht helpt om te reflecteren op: wat is mijn kernkwaliteit, dus wat kan ik goed, als ik daarin doorschiet wat zie ik mezelf dan doen?
Wat is mijn valkuil? Het tegenovergestelde van de valkuil is de uitdaging die iemand heeft en waar vaak ook de meeste ontwikkeling zichtbaar is.
Ik zet deze opdracht in om te laten zien wat jouw sterke en minder sterke competenties zijn, hoe jij je in de interactie met de ander gedraagt en waar de opties zitten om ander gedrag te laten zien. De kernkwaliteiten en daarmee de kernkwadranten zijn heel behulpzaam om zich te krijgen op de eigen effectiviteit van het gedrag en daarmee ook van passend werk.

Het familieportret van het Facet 5 rapport gebruik ik in mijn gesprekken om op door te vragen, wat herken je hiervan? Wat niet? Waarop ben je trots? Wat zou je graag meer willen inzetten en wat zou je graag willen veranderen? Datzelfde doe ik ook met de werkvoorkeuren en de antwoorden daarop helpen de coachee om zicht te krijgen op passende functies en taakgebieden. Het is heel duidelijk geen beroepentest.

Niveaus van Verandering

De term logische niveaus is afkomstig van Gregory Bateson, die een hiërarchisch model ont-wikkelde voor de verschillende niveaus van leren en veranderen. Dit model, zoals weergegeven, geeft aangrijpingspunten voor de ontwikkeling van je persoonlijke autonomie. Op basis van je identiteit bepaal je waarden en kies je je doelen (overtuigingen), ontwikkel je kwaliteiten (capaciteiten), die je in concrete handelingen (gedrag) omzet en uitvoert (omgeving). Elk hoger liggend niveau heeft een grotere invloed op het gedrag van een persoon dan de niveaus eronder. Zoals een bepaalde overtuiging richting geeft aan de vaardigheden en gedra¬gingen, organiseert een hoger niveau steeds de informatie op onderliggende niveaus.

Ik pas het vaak toe bij coachees, die vastlopen in hun eigen denken over de vraag: Wat wil nou? Wat past bij me? Waar wil ik dan aan het werk? Waarom doe ik eigenlijk wat ik doen?
Onlangs heb ik de Niveaus van Verandering toegepast bij een coachee, ze kon haar draai niet meer vinden. Ze kon zich niet meer vinden in de organisatie, die zo vaak gereorganiseerd had, dat ze de tel kwijt was en ze wilde graag samen met mij uitvinden waar haar energie naar uitgaat en waar ze haar loopbaan zou willen vervolgen. Ze was ook nieuwsgierig naar dit instrument met mijn uitleg erbij, dat zij dit instrument letterlijk doorloopt door per onderdeel op de grondplaat te gaan staan met als onderwerp omgeving, gedrag, vaardigheden, overtuigingen, identiteit en zingeving. Ik heb mijn vragen per onderwerp gesteld over haar huidige baan en werkomgeving, ik heb haar antwoorden via mijn dictafoon opgenomen en haar de antwoorden laten uitwerken. De volgende sessie hebben we de toekomstige baan vormgegeven en dat heeft haar veel inzicht gegeven in hoe en waar zij haar loopbaan wenst te vervullen. Zij is daarmee aan de slag gegaan en heeft de baan gevonden die zelf gevisualiseerd heeft met behulp van de niveaus van verandering.